Ruch Fair Trade, czy rynek Sprawiedliwego Handlu
Fair Trade movement i Fair Trade market (Ruch i rynek Sprawiedliwego Handlu) to powiązane, ale odrębne koncepcje w szerszym kontekście etycznego handlu i odpowiedzialnej konsumpcji.
Ruch Sprawiedliwego Handlu to ruch społeczny, którego celem jest przeciwdziałanie niesprawiedliwościom społecznym, ekonomicznym i środowiskowym w handlu światowym poprzez opowiadanie się za sprawiedliwym traktowaniem i lepszymi warunkami pracy dla drobnych producentów w krajach rozwijających się. Początki ruchu sięgają połowy XX wieku i wiązały się z działaniami misjonarzy kościołów katolickich i protestanckich na rzecz pomocy lokalnym społecznościom krajów kolonialnych (postkolonialnych) poprzez sprzedaż ich rękodzieła na akcjach parafialnych w Europie i USA.
W ciągu kilkudziesięciu lat zapoczątkowany jako ruch solidarnościowy przekształcił się w globalny ruch z organizacjami oddolnymi, grupami rzeczników i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz promowania uzgodnionych na forum międzynarodowym (International Fair Trade Charter) zasad i praktyk Sprawiedliwego Handlu. Ruch Sprawiedliwego Handlu ma na celu wzmocnienie pozycji drobnych rolników i pracowników najemnych oraz wytwórców rękodzieła, szczególnie na Globalnym Południu, poprzez opowiadanie się za godziwymi płacami, bezpiecznymi warunkami pracy, zrównoważonym środowiskiem i rozwojem społeczności lokalnych.
Z drugiej strony rynek Sprawiedliwego Handlu odnosi się do systemu gospodarczego lub mechanizmu rynkowego, który wspiera handel towarami i produktami certyfikowanymi jako spełniające określone standardy Sprawiedliwego Handlu. Certyfikat Sprawiedliwego Handlu to etykieta lub znak przyznawany produktom, które spełniają określone kryteria, takie jak płacenie producentom uczciwej ceny, zapewnianie bezpiecznych warunków pracy, promowanie zrównoważenia środowiskowego i wspieranie rozwoju społeczności. (Fair Trade – systemy certyfikacji) Rynek Sprawiedliwego Handlu umożliwia konsumentom zakup produktów, które są zgodne z ich wartościami etycznymi i wypełniają standardy Sprawiedliwego Handlu.
Produkty Sprawiedliwego Handlu dostarczane przez drobnych wytwórców trafiają na rynek w uproszczeniu dwoma kanałami. W ramach działań organizacji i firm, których misją jest Sprawiedliwy Handel (Fair Trade enterprise). Dotyczy to w większości rękodzieła i produktów spożywczych. Drugi kanał dotyczy głównie certyfikowanych produktów żywnościowych (kawa, herbata, cukier, owoce egzotyczne, kakao itp). Stanowią one zazwyczaj bazę surowcową dla międzynarodowych i lokalnych firm (licencjobiorców systemów certyfikacji) dostarczających jedno i wieloskładnikowe produkty z oznakowaniami Sprawiedliwego Handlu do placówek handlowych.
Można więc zauważyć, że chociaż ruch Sprawiedliwego Handlu i rynek Sprawiedliwego Handlu mają podobne cele promowania sprawiedliwego traktowania i zrównoważonego rozwoju w handlu światowym, nie są one synonimami. Ruch Sprawiedliwego Handlu jest szerszym ruchem społecznym i rzeczniczym, który dąży do zmiany systemowej. Natomiast rynek Sprawiedliwego Handlu jest specyficznym mechanizmem gospodarczym, który działa w ramach większego światowego systemu handlu. Rynek Sprawiedliwego Handlu jest narzędziem używanym przez ruch Sprawiedliwego Handlu do promowania etycznych praktyk handlowych i komercjalizacji produktów, ale nie jest całością samego ruchu. Sprawiedliwy Handel ma więc zróżnicowany charakter i jest pojęciem wieloznacznym.
Wśród zainteresowanych tematem toczą się debaty i krytyka dotycząca skuteczności i wpływu rynku Sprawiedliwego Handlu na osiąganie zamierzonych celów, czyli zapewnienie godnych warunków życia drobnym wytwórcom, rolnikom i pracownikom najemnym z krajów Południa. A także dyskusje na temat alternatywnych podejść do etycznego handlu i odpowiedzialnej konsumpcji.
Opracował: Tadeusz Makulski
we współpracy z chat.openai.com