CZYM JEST SPRAWIEDLIWY HANDEL?
DEFINICJA SPRAWIEDLIWEGO HANDLU
JAK FUNKCJONUJE SPRAWIEDLIWY HANDEL?
DLACZEGO SPRAWIEDLIWY HANDEL JEST POTRZEBNY?

CZYM JEST SPRAWIEDLIWY HANDEL?

Sprawiedliwy Handel (ang. Fair Trade) to oddolny, międzynarodowy ruch społeczny dążący do poprawy warunków życia i gospodarowania drobnych producentów żywności i rękodzieła z krajów globalnego Południa. Dzięki niemu ubodzy mieszkańcy Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej, Karaibów i Oceanii mogą pracować w godnych warunkach i budować uczciwe stosunki handlowe z bogatszą częścią świata. Ruch ten tworzony jest przez organizacje pozarządowe, działaczy, wolontariuszy oraz firmy, przy udziale konsumentów. Wybierając produkty SH, konsumenci mogą wywierać realny wpływ na poprawę stopy życiowej najbiedniejszych społeczności.

Czym jest Sprawiedliwy Handel? Jest on formą pomocy rozwojowej, odpowiedzią na porażkę współczesnych rozwiązań gospodarczych w zakresie zapewnienia ludziom w najbiedniejszych krajach świata godziwych środków utrzymania i możliwości rozwoju. Idea Fair Trade polega jednak nie tylko na wymianie handlowej. Ukazuje, że większa sprawiedliwość w handlu światowym jest możliwa. Podkreśla potrzebę zmian w regułach handlu konwencjonalnego oraz pokazuje, jak odnoszący sukcesy biznes może stawiać ludzi na pierwszym miejscu.

DEFINICJA SPRAWIEDLIWEGO HANDLU

Definicja Fair Trade sformułowana w 2001 roku przez FINE – nieformalną platformę współpracy czterech organizacji parasolowych, skupiających organizacje zaangażowane w Sprawiedliwy Handel: FLO (obecnie Fairtrade International), IFAT (obecnie World Fair Trade Organization), NEWS!, EFTA.

„Sprawiedliwy Handel to partnerstwo handlowe, oparte na dialogu, przejrzystości i szacunku, które dąży do większej równości w handlu międzynarodowym. Przyczynia się do zrównoważonego rozwoju przez oferowanie lepszych warunków handlowych oraz ochronę praw marginalizowanych producentów i pracowników najemnych, szczególnie w krajach Południa. Organizacje Sprawiedliwego Handlu (wspomagane przez konsumentów) są aktywnie zaangażowane we wspieranie producentów, podnoszenie świadomości i kampanie na rzecz zasad i praktyk konwencjonalnego handlu międzynarodowego”.

Definicja ta jest również cytowana w oficjalnych dokumentach Unii Europejskiej.

JAK FUNKCJONUJE SPRAWIEDLIWY HANDEL?

Wszystkie produkty Sprawiedliwego Handlu pochodzą od producentów przestrzegających standardów i zasad Fair Trade, co jest weryfikowane w ramach dwóch schematów:

– tradycyjne organizacje i firmy SH (certyfikowani członkowie WFTO, przestrzegający w 100% zasad SH) – zrzeszenia drobnych wytwórców rękodzieła, drobnych rolników itp.;

– organizacje producentów (drobni rolnicy i inni drobni producenci) orz firmy (plantacje czy wytwórnie, zatrudniające najemną siłę roboczą), które uzyskały potwierdzenie przestrzegania standardów w procesie wytwarzania danego produktu, określonych przez niezależną firmę certyfikującą (jak FLO CERT, Naturland Fair, Ecoicert Fair Trade, Bio Equitable, Fair Trade USA).

Produkty SH w łańcuchu dostawczym są sprzedawane i wprowadzane na rynek z udziałem dwóch odmiennych, lecz uzupełniających się kanałów dystrybucji:

– drogą tradycyjną poprzez integrowany łańcuch dostaw, w którym produkty Sprawiedliwego Handlu są wytwarzane, importowane i rozpowszechniane przez certyfikowane organizacje Sprawiedliwego Handlu. Organizacje SH uczestniczą w całym łańcuchu dystrybucji (członkowie WFTO, EFTA, organizacje krajowych Sklepów Świata). Ich misja i działania oparte są w 100% na idei Sprawiedliwego Handlu. Wykorzystują one Sprawiedliwy Handel jako narzędzie rozwoju, służące wsparciu pokrzywdzonych producentów i redukcji ubóstwa, a swoją działalność handlową łączą z kampaniami informacyjnymi. Produkty trafiają do wyspecjalizowanych sklepów, a także do detalistów konwencjonalnych, np. sieci handlowych, sklepów ze zdrową żywnością;

– poprzez system certyfikacji produktu, w którym produkty spełniające standardy są znakowane dla łatwiejszego ich rozpoznania przez konsumenta. Mogą one być rozprowadzane zarówno przez certyfikowane organizacje SH (np. Sklepy Świata), jak przez uczestników rynku konwencjonalnego (firmy, korporacje, supermarkety itp.). W ramach licencji monitorowany jest przepływ surowców w łańcuchu dostawczym i skład produktów. Same organizacje czy firmy (pośrednicy, przetwórcy) nie są zobowiązane do przestrzegania zasad Sprawiedliwego Handlu.

Wspólną cechą tych systemów jest potwierdzenie przestrzegania zasad, kryteriów obrotu i standardów przez niezależne organizacje zewnętrzne.

DLACZEGO SPRAWIEDLIWY HANDEL JEST POTRZEBNY?

Problem ubóstwa – drobni producenci często otrzymują wynagrodzenie, które nie wystarcza nawet na wyżywienie, nie mają ubezpieczenia czy stałego zatrudnienia. Bywa, że cena, jaką uzyskują za dostarczane surowce i produkty, nie pokrywa nawet kosztów ich pozyskania czy wytworzenia.

Problem braku dostępu do rynków zbytu – duże plantacje kawy, bananów i trzciny cukrowej są kontrolowane przez międzynarodowe korporacje lub zdominowane przez długi łańcuch pośredników. Drobni wytwórcy są zmuszeni sprzedawać swoje produkty po zaniżonych cenach z uwagi na utrudniony dostęp do rynków zbytu i brak potencjału przetwórczego.

Problem pracy niewolniczej i pracy dzieci – wytwarzanie towarów, które kupujemy na co dzień, często odbywa się w warunkach niewolniczych. W wielu krajach do pracy zmusza się kilku-, kilkunastoletnie dzieci.

Problem uzależnienia od pomocy – jednym z czynników utrudniających wyjście z biedy jest uzależnienie od pomocy z krajów wysokorozwiniętych. Zabija to bowiem lokalną przedsiębiorczość.