Mówiąc o skutkach zmian klimatu mówimy często o zagrożeniach w obszarze rolnictwa. O zagrożonych gatunkach roślin czy zwierząt. Jednak czy wystarczająco często mówimy, że to rolnictwo jest jednym z powodów, przez które doszło do groźnych dla naszej planety zmian?
O tym, jak rolnictwo zmieniło klimat
Negatywnych czynników jest wiele. Skupmy się jednak na tych najważniejszych.
Po pierwsze: gazy cieplarniane. Głównymi emitorami CO2 jest hodowla zwierząt, zwłaszcza bydła, nawozy, długie łańcuchy dostaw (globalne dostawy). Szacuje się, że hodowla zwierząt i produkcja pożywienia dla nich, generują 6 mld ton ekwiwalentu CO2. 
Emiterem dwutlenku węgla są również fabryki i przetwórnie mięsa. W ciągu nadchodzących dekad zapotrzebowanie na żywność zwiększy się nawet o 70%. Oznacza to większą i szybszą produkcję, która będzie generatorem większej liczby dwutlenku. Zaznacza się, że gdybyśmy zmniejszyli, jako ludzkość, ilość produkowanego jedzenia, należałoby zwiększyć ceny za produkty spożywcze, a to przyczyni się do zwiększenia problemu głodu. Przedsiębiorstwa, które produkują żywność (zarówno mięso, jak i warzywa czy owoce) muszą zmienić systemy produkcji na bardziej nowoczesne i efektywny. Ponadto powinny stosować bardziej wydajnie nawozy oraz ograniczyć wytwarzanie odpadów produkcyjnych.
Po drugie: woda. Hodowla zwierząt na mięso, a także komercyjna hodowla roślin to wysokie zużycie wody. Do wyprodukowania 1 kg. wołowiny potrzebne jest aż 14.500 litrów wody. 1 kg. mięsa drobiowego, to 4.330 litrów zużytej wody. 1 jajko to 200 litrów. Natomiast jeden pomidor to 50 litrów zużytej wody. Choć wody wydaje się być pod dostatkiem, to trzeba sobie uświadomić, że tylko w krajach uprzywilejowanych. Ważnym faktem jest także to, że ludzkość ma dostęp tylko do 1% zasobów wodnych planety. Istotne jest również, że wody gruntowe są zanieczyszczane pestycydami, co ma negatywny wpływ na faunę i florę.
Po trzecie: grunty. Rozwój rolnictwa to wycinka lasów, a wylesianie to degradacja bioróżnorodności, co zmniejsza szanse przyrody na samodzielne poradzenie sobie ze zmianami klimatu. To nie wszystko. Wszechobecne monokultury, czyli nienaturalny sposób uprawiania ziem polegający na uprawianiu roślin jednego gatunku na tym samym terenie przez wiele lat, prowadzi do wyjałowienia gleby i zmniejszenie się populacji niektórych gatunków zwierząt. W Ameryce Południowej wycina się lasy równikowe w celu uprawy palmy olejowej. To nie tylko monokultura niebezpieczna dla gleby, ale i zagrożenie m.in. dla małp.
Kraje Unii Europejskiej zobowiązane są zmniejszyć emisję dwutlenku węgla i zmienić systemy produkcji, które negatywnie wpływają na klimat. Do 2030 roku należy osiągnąć wszystkie Cele Zrównoważonego Rozwoju, choć już wiadomo, że nie uda się to w pełni. Konsumenci z całego świata powinni zmienić dietę na roślinną, bądź przynajmniej zmniejszyć ilość kupowanych produktów, których produkcja emituje najwięcej dwutlenku węgla.
Rolnictwo ofiarą zmian klimatu
Choć to rolnictwo i masowa produkcja przyczyniają się do postępowania zmian klimatu, to jest ono także jego ofiarą. Im więcej anomalii pogodowych ma miejsce, tym większe prawdopodobieństwo zatrzymania wzrostu plonów. Problemem jest np. zakwaszenie gleb, które zmniejsza przyswajanie składników odżywczych. By rośliny mogły pobrać z ziemi odpowiednie składniki, należy ją nawozić.
Coraz bardziej powszechne powodzie, tornada, susze to także bolączka rolników z całego świata. Widać to zwłaszcza na plantacjach kawy, herbaty czy bananów w krajach, w których doszło do znacznego zwiększenia się temperatur. Ale będzie to bardziej zauważalne także w krajach europejskich na przestrzeni najbliższych lat.
Zmiany temperatur maja wpływ na funkcjonowanie niektórych owadów. Ich okres wegetacyjny może się przesunąć. Jest to istotny fakt, gdy mówimy o insektach, które szkodzą plonom. Jeśli okres aktywności owada nałoży się z okresem wzrostu plonów, zmniejszy się szansa na prawidłowy rozwój roślin.
Sprawiedliwy Handel i zrównoważone rolnictwo
Ratunkiem wobec zmian klimatu jest zrównoważone rolnictwo. Ale czym ono właściwie jest? W skrócie to po prostu rolnictwo, które jest przyjazne zarówno dla fauny i flory, jak i człowieka. Poza tym wykorzystuje naturalne zasoby, pozostając jednocześnie efektywnym i nowoczesnym.
Organizacje, przedsiębiorstwa czy spółdzielnie będące członkami World Fair Trade Organization, działają w sposób zrównoważony. Drobni rolnicy i pracownicy najemni biorą udział w projektach edukacyjnych, by poszerzać wiedzę na temat ekologii, zmian klimatu i zrównoważonego rolnictwa. Za pieniądze, które otrzymują za sprawiedliwą sprzedaż swoich plonów, dokonują inwestycji w unowocześnianie oraz ekologizowanie swojej działalności. Jest to istotne zwłaszcza w krajach, w których kryzys klimatyczny od lat jest zauważalny. Np. w Afryce czy Ameryce Południowej. Odczujemy to kupując ulubioną kawę, herbatę czy kakao, ponieważ ze względu na kryzys klimatyczny ceny powyższych produktów znacznie wzrosną.
Zasady Sprawiedliwego Handlu obejmują także walkę z pracą dzieci, niewolnictwem, edukację, równość płci czy rozwój lokalnej społeczności. To wielowymiarowa zmiana tam, gdzie globalizacja, niezrównoważona konsumpcja i niesprawiedliwość, przez wiele lat były rzeczywistością. Aby Sprawiedliwy Handel stał się powszechny, konsumenci muszą go wspierać dając do zrozumienia największym rynkowym graczom, że w XXI wieku nie ma już miejsca na wyzysk, niskie płace i niesprawiedliwość. Jednym ze sposobów jest kupowanie produktów z Certyfikatem Sprawiedliwego Handlu. Są one coraz częściej dostępne w popularnych marketach, ale możecie je kupić także w naszym sklepie, gdzie znajdziecie duży wybór kaw, herbat, słodyczy, przypraw, a nawet rękodzieło.
Ogromną popularnością wśród naszych klientów cieszy się kawa La Perla z Boliwii. To arabika uprawiana w Andach boliwijskich na wysokości 1.200-2.000 m n.p.m., w ścisłych warunkach ekologicznych, bez nawozów sztucznych i pestycydów, w ramach projektu „Ekologiczna kawa zamiast koki”. Nasi klienci zamawiają także kurkumę ze Sri Lanki od organizacji PODIE, o których pisaliśmy tutaj. A także inne produkty, których nie znajdziecie w marketach.
Odpowiedzialna konsumpcja może przyczynić się do zmniejszenie efektów kryzysu klimatycznego. To zmiana, która sprawi, że świat stanie się bardziej sprawiedliwy dla ludzi i przyrody.
Źródła:
Rolnictwo wobec zmian klimatu, www.eea.europa.eu, dostęp: 27.07.2021
Climate change, www.fairtrade.net, dostęp: 27.07.2021
Oszczędzajmy wodę, nie marnujmy wody, www.naszaziemia.pl, dostęp: 27.07.2021
Opracowała: Iga Woźniak