Wraz z dwunastoma innymi organizacjami (m.in. Fair Trade Advocacy Office, World Fair Trade Organization Europe, OXFAM) jesteśmy sygnatariuszami oświadczenia dotyczącego dyrektywy Unii Europejskiej w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w UE. Zwracamy się do rządów krajów Unii Europejskiej o natychmiastowe podjęcie działań. 

Nieuczciwe łańcuchy dostaw

Podczas realizacji łańcuchów dostaw z krajów Globalnego Południa wciąż dochodzi do nadużyć. Dyrektywa, którą w 2019 roku zatwierdziła Unia Europejska, dotyczyła nieuczciwych działań handlowych w relacjach biznesowych między przedsiębiorstwami. Wg dokumentu państwa UE są zobowiązane do 1 maja 2021 roku zmienić prawo handlowe. Zakazuje się tzw. 10 czarnych praktyk, które nie są dozwolone w żadnych okolicznościach oraz 6 szarych praktyk, które są dozwolone tylko wtedy, gdy są opisane w pisemnej umowie. Celem zakazów jest zapewnienie dostawcom ochrony przed wyzyskiem.

Czy działania UE są wystarczające?

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego domagają się więc, by władze unijne wymagały zmian od krajów, które do tej pory nie podjęły żadnych kroków, by spełnić opisane w dyrektywie warunki. Państwa członkowskie mogą rozszerzyć listę zabronionych nieuczciwych praktyk handlowych, zmieniając szare praktyki na czarne. Jest też możliwe wprowadzenie ogólnego zakazu nieuczciwych praktyk handlowych. I wreszcie: mogą rozszerzyć zakres swoich przepisów, by nie tylko zapobiegać nieuczciwym działaniom handlowym w łańcuchach dostaw produktów rolno-spożywyczych, ale i dostaw tekstyliów.

Kilka krajów już dostosowało się do unijnych wskazówek. Hiszpania oraz Włochy zakazują lub nakładają ograniczenia na zakup poniżej kosztów produkcji. Kupowanie produktów za cenę niższą niż koszt produkcji to główna przyczyna nadużyć. Niemcy dodały dwie szare nieuczciwe praktyki handlowe do listy zakazanych. Jest to m.in. zwrot niesprzedanych towarów na koszt dostawcy.

Jednak żaden kraj nie zamienił wszystkich szarych praktyk handlowych na czarne. Bardziej efektywnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie ogólnego zakazu nieuczciwych praktyk handlowych, by uniknąć obchodzenia prawa. Kolejnym rozwiązaniem byłoby stworzenie bazy umów, by ułatwić organom ścigania dochodzenie, gdy dojdzie do złamania prawa. Powinno się także rozszerzyć rolę rzecznika praw konsumentów w sporach konsumenckich. Tak, by jego rola obejmowała także kwestie związane z nieuczciwymi praktykami handlowymi.

Kluczowe znaczenie ma to, że dyrektywa UE wymaga, aby dostawcy spoza UE, którzy są częścią łańcucha dostaw związanego z Unią, byli objęci ochroną prawną. Zapewni to taką samą ochronę jak dostawcy z UE, a jednocześnie zapobiegnie luce, przez którą kupujący w UE woleliby kupować od dostawców spoza obszaru Unii, aby obejść nowe przepisy. Organy odpowiedzialne za egzekwowanie prawa powinny zatem podjąć kroki w celu aktywnej współpracy z dostawcami spoza UE. Powinni upewnić się, że są oni świadomi ochrony, jaką zapewnia im dyrektywa, oraz że wiedzą, jak wnieść ewentualny pozew.

Skuteczne wdrażanie nowych zasad

Choć nacisk na zmiany w polityce handlowej jest duży, to realne działania poszczególnych krajów Unii Europejskiej są wyjątkami. W naszym wspólnym interesie jest zadbanie o uczciwą politykę handlową i prawo, które chroni także dostawców spoza Unii Europejskiej.

Pełne stanowisko organizacji obywatelskich znajduje się tutaj.