Godna płaca dla każdego

Gdyby Cię spytano o sposób na walkę z ubóstwem na świecie, jaka byłaby Twoja odpowiedź? Może zrównoważony rozwój i godne płacenie biednym pracownikom za ich produkty? Sprawiedliwa cena za pracę to bardzo ważny punkt, ale nasze wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu Sprawiedliwego Handlu ukazuje, że to za mało. Co więc można zrobić? W 2017 roku The World Fair Trade Organization (WFTO) we współpracy z m.in. Fairtrade International i Fair Trade Advocacy Office wprowadziła Proces Sprawiedliwej Zapłaty (Fair Payment Process). Wszystkie organizacje członkowskie zaadaptowały ten Proces i starają się wcielić go w życie. Walczymy się o godną płacę dla każdego.

Fair Price nie wystarcza

Dlaczego Proces Sprawiedliwej Zapłaty jest rewolucyjnym podejściem do problemu ubóstwa w krajach globalnego Południa? Do niedawna Sprawiedliwy Handel skupiony był głównie na negocjowaniu sprawiedliwych cen dla ubogich rolników, rzemieślników i pracowników. Ceny te bazowały na minimalnych cenach krajowych. Niestety te kwoty są zbyt niskie, aby móc godnie przeżyć. Obecnie zaczynamy starać się o to, aby każdy otrzymywał godną płacę. Być może wydaje Ci się, że to niewielka różnica, ale w praktyce może ona stanowić o ludzkim losie. Sprawiedliwa cena (Fair Price) gwarantuje, że pracownik otrzyma pieniądze adekwatne do pracy, którą włożył w dany produkt i do ceny końcowego towaru płaconą przez kupujących. Sprawiedliwy Handel wyznacza ceny minimalne, poniżej których nie wolno skupować towarów. Jednak często popyt jest mniejszy niż podaż i rolnicy mogą sprzedać organizacjom Sprawiedliwego Handlu tylko część swoich plonów, podczas gdy za resztę otrzymują grosze od wielkich koncernów.

Local Living Wage – Lokalna Godna Płaca

W odpowiedzi na ten i podobne problemy członkowie WFTO opracowali narzędzia do obliczania Local Living Wage (Lokalnej Godnej Płacy). Można je wykorzystać dla każdego państwa, dla każdego produktu i w każdym sektorze. Lokalna Godna Płaca to „zapłata otrzymywana za standardowy tydzień pracy (nie więcej niż 48 godzin) przez pracownika w konkretnym miejscu, umożliwiająca opłacenie kosztów przyzwoitego standardu życia dla pracownika i jego rodziny. Do elementów przyzwoitego standardu życia zaliczają się: jedzenie, woda, mieszkanie, edukacja, opieka zdrowotna, transport, ubranie i inne ważne potrzeby włącznie z zapasem na nieprzewidziane wydarzenia.” (definicja z publikacji Richarda i Marthy Anker „Living Wages Around the World – Manual for Measurement”, str. 8)

Czy pamiętasz jakie są Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ? Spójrz na grafikę poniżej. 

Jest to 17 zagadnień, które wymagają zmiany na skalę światową, abyśmy do 2030 roku osiągnęli bardziej zrównoważone życie na Ziemi. Wprowadzenie Lokalnej Godnej Płacy jest bezpośrednią odpowiedzią na cel 1 – Koniec z ubóstwem, 8 – Wzrost gospodarczy i godna płaca, 10 – Mniej nierówności i 12 – Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja.

Jeśli chodzi o Zasady Sprawiedliwego Handlu, Proces Sprawiedliwej Zapłaty i Lokalnej Godnej Płacy to przede wszystkim wielkie kroki w stronę godziwej zapłaty (punkt 4). Jednak te przemiany są tak złożone, że obejmują swoim działaniem wszystkie Zasady Sprawiedliwego Handlu. Jest to jeden z powodów, dla którego jesteśmy tak dumni z tej inicjatywy. Chcemy, aby została wcielona w życie przez jak najwięcej organizacji.

Jak wysoka powinna być godna płaca?

Organizacje Sprawiedliwego Handlu opracowały specjalny kalkulator, dzięki któremu można obliczyć Lokalną Godną Płacę dla pracownika na danej szerokości geograficznej. Narzędzie to bierze pod uwagę wiele czynników takich jak lokalizacja, dostęp do ważnych placówek (szpitale, szkoły), klimat, infrastruktura, używane materiały, końcowy produkt, regulacje prawne i sytuacja polityczna danego kraju. Te bardzo skomplikowane obliczenia zostały wpisane w proste narzędzie, które staje się potężnym argumentem w negocjacjach z dostawcami, producentami i przedstawicielami firm. To niezwykle ważne, aby brać pod uwagę okoliczności polityczne, geograficzne, klimatyczne i społeczne, w jakich pracuje dana osoba. Nie da się inaczej sprawiedliwie wyliczyć, ile potrzeba, aby godnie żyć.

Czy widzisz już, jak rewolucyjna jest Lokalna Godna Płaca? Jest ona wyższa niż płaca minimalna wyznaczana przez władze państw, którą do tej pory stosowano przy wyznaczaniu minimalnych cen. Obecnie w skład minimalnej ceny za produkt z certyfikatem Sprawiedliwego Handlu musi wchodzić Lokalna Godna Płaca dla każdego pracownika. 

Godna płaca dla każdego pracownika

Wprowadzenie Lokalnej Godnej Płacy jest niezwykle ważnym krokiem w historii Sprawiedliwego Handlu. Ten proces pozwala spojrzeć na każdego pracownika całościowo, dzięki szczegółowemu rozpatrzeniu specyfiki jego pracy i miejsca zamieszkania. Chociaż waga tej idei jest zrozumiała dla każdego, organizacje mogą mieć problem z wprowadzeniem jej do swojej działalności. Dlaczego? Jak widać na poniższym wykresie, nie jest to łatwy proces.

Największy opór, jaki mogą stawiać firmy przed wprowadzeniem Lokalnej Godnej Płacy, jest oczywiście związany z finansami. Zagwarantowanie każdemu godnej płacy, a nie tylko sprawiedliwej ceny za produkt, wymaga wyższych kwot przekazywanych pracownikom.

Na szczęście są organizacje, które już uporały się z tym problemem, np. Oxfam Intermón w Hiszpanii. Oxfam Intermón to hiszpańska pozarządowa organizacja współpracy na rzecz rozwoju, stanowiąca część międzynarodowej konfederacji Oxfam łączącej 19 stowarzyszeń w 90 krajach. W drodze negocjacji rzemieślnicy zgodzili się obniżyć swój depozyt zabezpieczający, dzięki czemu organizacja Oxfam Intermón podniosła płacę najbiedniejszych pracowników o ponad 2,5 razy, jednakże cena końcowego produktu wzrosła jedynie o 5%. Bardzo ważne jest znalezienie kompromisu i sposobów na bardziej wydajną produkcję, aby nie stracić zainteresowania klientów podwyższeniem cen. Wierzymy, że firmy potrafiące planować długodystansowo nie zrażą się początkowymi trudnościami i zainwestują w dobro swoich pracowników.

A co ja mogę zrobić?

Jak to z ideami bywa, jednym z największych wyzwań jest dotarcie do szerokiej publiczności. Dlatego Twoim największym zadaniem jest nagłaśnianie powstania Procesu Sprawiedliwej Zapłaty i Lokalnej Godnej Płacy. Im więcej nas będzie wymagało od firm, spółek, organizacji, by płaciły godną pensję swoim pracownikom, tym szybciej wypełnią oni nasze postulaty.

Godna płaca to nie jest luksus – to ludzkie prawo każdego z nas. Wyobraź sobie, jak niewielkie perspektywy mają najubożsi, którzy znają tylko jeden fach, mieszkają daleko od miast i nie mają środków na zmianę swojego życia. Jak ogromnie poprawi się jakość ich życia, kiedy zaczną otrzymywać godną płacę za swoją ciężką pracę. Przecież na tym powinno polegać uczciwe zarabianie na życie, prawda?

Poinformuj swoich znajomych o działaniach organizacji Sprawiedliwego Handlu. Opublikuj nasz artykuł na Facebooku, Twitterze, prześlij link w prywatnej wiadomości. Jeśli czujesz w sobie ducha aktywisty, zacznij pytać firmy i organizację, ile płacą swoim najuboższym pracownikom z globalnego Południa, w jakich warunkach żyją ich rolnicy czy szwaczki, kiedy wprowadzą Local Living Wage. Jeśli zainteresował Cię temat Lokalnej Godnej Płacy, możesz dowiedzieć się więcej w raporcie WFTO „Implementing SDG8 through the WFTO Fair Payment Process”. 

Pamiętaj – Twój głos i Twoje działanie mają znaczenie. Świadoma jednostka to silny człowiek, mogący zmienić cały świat. A przynajmniej świat drugiego człowieka. I o to z nami zawalcz!

Teskt: Agnieszka Turek

Współpraca: Tadeusz Makulski