Zachodzące zmiany klimatyczne na naszej planecie są faktem. Katastrofalne skutki zmiany klimatu pogłębiają biedę i zmuszają ludzi do migracji. Takie warunki sprzyjają przymusowej pracy. W dobie kryzysu klimatycznego w głównych instytucjach Unii Europejskiej rozważane są istotne decyzje związane z przyszłymi losami ludzkości. W konsekwencji tego rodzi się pytanie: jak położyć kres niewolniczej pracy?
Na początku warto przyjrzeć się liczbom, które podaje nam Międzynarodowa Organizacja Pracy. Według badań MOP, na świecie obecnie około 24,9 miliona osób jest ofiarami przymusowej pracy. Wśród nich ponad 20 milionów jest wykorzystywanych w przedsiębiorstwach prywatnych, a z tego ponad 4 miliony stanowią osoby zmuszane do pracy seksualnej. Pozostałe 4 miliony wykorzystuje sektor państwowy. Należy również zwrócić uwagę na to, że większość ofiar niewolniczej pracy to kobiety i dzieci. Raport Międzynarodowej Organizacji Pracy z 2012 roku podkreśla, że praca przymusowa to również problem Unii Europejskiej. Szacuje się, że we wszystkich państwach członkowskich UE pracuje przymusowo 880 000 osób. Rolnictwo, praca w gospodarstwie domowym, produkcja oraz budownictwo stanowią główne sektory, w których ludzie są zmuszani do pracy.
Zrównoważony ład korporacyjny
Jednym z rozwiązań Unii Europejskiej w tej materii, biorącym pod uwagę prawa człowieka, jest zrównoważony ład korporacyjny. To inicjatywa, która stawia na zrównoważoną, długoterminową strategię przedsiębiorstwa. Według Komisji Europejskiej prawa człowieka powinny być ważniejsze niż interesy finansowe akcjonariuszy. Polityka firm powinna sprzyjać kwestiom środowiskowym i społecznym.
Zrównoważony ład korporacyjny obejmuje obowiązek należytej staranności, który będzie wymagał od przedsiębiorstw w UE zachowania idei zrównoważonego rozwoju (w tym praw człowieka) we wszystkich swoich działaniach. Celem tego obowiązku będzie również identyfikacja ryzyka i zarządzanie nim w łańcuchu dostaw. Ma to szczególne znaczenie w przypadku importowanych produktów. Połączenie obowiązku należytej staranności wraz ze skutecznym egzekwowaniem importowanych produktów wytworzonych w wyniku przymusowej pracy np. poprzez wycofywanie tych produktów z rynku, może stanowić efektywne działanie w dziedzinie ochrony praw człowieka. W tym procesie ważne jest zachowanie całkowitej transparentności. W przeciwnym razie walka z pracą przymusową, przede wszystkim w krajach spoza Unii Europejskiej, będzie nieefektywna. Z tego też powodu padł pomysł wdrożenia oddzielnego instrumentu prawnego, dotyczącego głównie importowanych produktów powstałych z przymusowej pracy. Praca nad tym wymaga rozważenia wielu kwestii, m.in. podjęcia koniecznych kroków uwzględniających praktyki lepszego stanowienia prawa oraz konsultacji społecznych. W takiej sytuacji temat tego rodzaju mechanizmu prawnego mógłby zostać podjęty przez Komisję Europejską najwcześniej w 2023 roku.
Kroki w dobrą stronę
Działania Unii Europejskiej uruchomione w celu wdrożenia w życie idei zrównoważonego rozwoju to właściwy kierunek zmiany polityki ekonomicznej i społecznej. Zakłada on priorytetowe przestrzeganie praw człowieka w przedsiębiorstwach. Jednak posunięcia Unii Europejskiej są dopiero pierwszymi nieśmiałymi krokami w tym zakresie. W następnych latach należy bacznie obserwować rozwój sytuacji i domagać się stanowczych rozwiązań w celu całkowitego wyeliminowania sprzedaży produktów pochodzących z przymusowej pracy.
Więcej na temat dyrektywy zrównoważonego ładu korporacyjnego można przeczytać tutaj.
Autorka: Agnieszka Pietroń, redakcja: Szymon Luliński