Przykładowe działania Sprawiedliwego Handlu
Fair Trade (Sprawiedliwy Handel) to partnerstwo pomiędzy grupami producentów z biednego Południa i organizacjami z bogatej Północy, które reprezentują konsumentów zatroskanych nędzą krajów Trzeciego Świata.
Uprawiający banany z Karaibów — „Grać fair!”
Sprawiedliwy Handel zapewnia producentom sprawiedliwe transakcje: godziwą cenę za ich produkty, długoterminowe kontrakty i pomoc w rozwoju ich gospodarstw i przedsiębiorstw. Fair Trade daje też konsumentom możliwość kupowania produktów wysokiej jakości, o których wiadomo, że ich producent był uczciwie traktowany.
Programy Fair Trade nie umieją jednak same sobie poradzić np. z kryzysem, który dotyka rolników uprawiających banany na Wyspach Zawietrznych. To reguły światowego handlu muszą zostać zmienione w taki sposób, aby uwzględniały one interesy zarówno małych producentów, jak i bogatych przedsiębiorstw wielonarodowych. Ale tymczasem współpraca na warunkach „fair trade” pomaga przynajmniej niektórym rolnikom z Wysp Zawietrznych przeżyć.
Związek Rolników Wysp Zawietrznych WINFA (The Windward Islands Farmers’ Association) jest organizacją, która reprezentuje ponad 10 tys. uprawiających banany. Oferuje on wsparcie i doradztwo dla uprawiających banany rolników z Karaibów – uczestników programu Fair Trade. Oprócz uzyskiwania lepszych cen za banany, rolnicy otrzymują także „premię socjalną”, która umożliwia im poprawę warunków życia i pracy. Rolnicy z Karaibów wykorzystywali premie socjalne na zakup mebli do szkół i na naprawę lokalnych dróg.
Spróbujmy działać razem – konsumenci wspólnie z rolnikami. Sojusz pomiędzy nami mógłby zapewnić konsumentom otrzymywanie produktów spełniających ich wymagania, a rolnikom otrzymywanie godziwych cen. Mówię od serca. Wszystkie społeczności rolnicze chcą produkować banany dobrej jakości i oferować je po rozsądnych cenach, chcą też być odpowiednio traktowane. – Wilberforce Emmanuel, rolnik uprawiający banany a zarazem członek WINFA.
Fair Trade (Sprawiedliwy Handel) i Ty
Zanim skończysz śniadanie tego ranka, będziesz polegał na połowie tego świata – Martin Luther King.
Ciekawa myśl. Ale zarazem przygnębiająca, kiedy zdasz sobie sprawę, że ludzie, którzy uczestniczyli w produkcji twojej kawy i muesli są z pewnością eksploatowani i gnębieni przez niesprawiedliwy układ sił w handlu światowym.
Ale co możesz zrobić? Czy na pewno jest to poza twoją kontrolą? Nie, takie myślenie to błąd. Możesz kupować produkty Fair Trade. I możesz dołączyć swój głos do tej Wielkiej Akcji.
Fair Trade jest przybierającym na sile ruchem międzynarodowym, który gwarantuje producentom w krajach ubogich uczciwe warunki transakcji. To oznacza uczciwą cenę za ich produkty, która pokrywa koszty produkcji i zapewnia godziwe utrzymanie, i długoterminowe kontrakty, które zapewniają realne bezpieczeństwo. Dla wielu z nich wsparcie w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, które są potrzebne w celu rozwijania przedsiębiorstwa i zwiększania sprzedaży mają też duże znaczenie.
Dla setek tysięcy ludzi Fair Trade oznacza zmianę egzystencji z dnia na dzień na życie z możliwością planowania przyszłości.
Fair Trade daje nowe możliwości ludziom na obu końcach łańcucha dostaw. Producentom oferuje godziwe dochody za ich produkty i możliwość inwestowania w przyszłość. Konsumentom daje możliwość kupowania wysokiej jakości produktów ze świadomością, że ich wytwórca nie był wyzyskiwany oraz umożliwia wystąpienie przeciwko niesprawiedliwemu systemowi międzynarodowego handlu, który nas wszystkich wykorzystuje.
W ciągu minionej dekady ruch Fair Trade rzeczywiście „wystartował”, bo wśród konsumentów zwiększyła się świadomość sytuacji i wzrosło oburzenie na sposób traktowania producentów w ubogich krajach. Więcej detalistów sprzedaje wyroby Fair Trade, liczba oferowanych produktów w miarę rosnącego popytu stale rośnie, a coraz więcej biednych społeczności zaczyna odczuwać korzyści wynikające z uczestnictwa w tym ruchu.
Fair Trade w akcji
Rocznie zjadamy czekoladę o wartości szacowanej na 60 miliardów USD. Ale z powodu trwającego od długiego czasu spadku światowych cen miliony rodzin, których utrzymanie zależy od produkcji kakao, stoi w obliczu skrajnej biedy. To chyba wystarczy, byś się nad tym zastanowił, gdy jesz czekoladę.
Ale nie musi tak być. Spółdzielnia Kuapa Kokoo w regionie Ashanti, sercu kakaowego pasa w Ghanie, współpracuje z organizacjami wprowadzającymi w życie zasady Fair Trade, by przeciwstawić się istniejącemu systemowi. Pomaga ona 35 tys. swoich członków uzyskiwać właściwą część zysków z produkcji kakao.
Kiedy spółdzielnia Kuapa sprzedaje kakao swoim partnerom w Europie, którzy uczestniczą w programie Fair Trade, otrzymuje gwarantowaną cenę minimalną, jak również „premię socjalną”, która jest inwestowana w społeczne projekty takie jak budowa studni i szkół. A kiedy cena kakao spada – jak to ma generalnie miejsce w ostatnich 20 latach – rolnicy z Kuapa dalej mają zapewnione dochody.
Słodki sukces
Uprawiająca kakao Lucy Mansa opowiada o zmianie w jej życiu spowodowanej przez Fair Trade:
Wszystko u nas zależy od pieniędzy, które otrzymujemy za kakao: żywność, ubrania, lekarstwa i opłaty za szkołę. Otrzymywanie zapłaty za ziarno kakao dawniej oznaczało dla nas być albo nie być. Jeżeli nie dostawaliśmy pieniędzy, pozostawaliśmy bez niczego. Kuapa Kokoo płaci wszystkim swoim rolnikom godziwą cenę za zbiory, płaci gotówką i w terminie. Jestem bardzo szczęśliwa. Odkąd przyłączyłam się do Fair Trade, stać mnie na posyłanie moich dzieci do szkoły.
Woda za czekoladę
Kobiety i dzieci w wiosce Lucy dawniej chodziły wiele mil, by przynieść wodę z rzek lub zbiorników wodnych, z których korzystały również zwierzęta. Choroby powodowane przez używanie brudnej wody były powszechne, a wiele dzieci opuszczało zajęcia szkolne, ponieważ tak wiele czasu spędzało na zbieraniu wody. Obecnie dzięki studniom, które zostały wybudowane z pieniędzy pochodzących z premii Fair Trade, ludzie mają bezpieczną, czystą wodę w samym środku swojej wsi.
Jestem bardzo szczęśliwy, że mamy tę studnię. Wcześniej nigdy nie widziałem tak czystej wody. Chcemy sprzedawać więcej naszego kakao dla firm Fair Trade, byśmy mogli inwestować więcej dla dobra naszej społeczności. – Desmond Mensah, uczeń.
Akcja „Obniżyć Koszty”
Akcja „Obniżyć Koszty” została rozpoczęta przez Oxfam w lutym 2001, aby zwrócić uwagę na światowy kryzys w dziedzinie handlu lekami.
Ogólnoświatowe zasady ochrony praw patentowych powodują, że ceny nowych, bardziej skutecznych lekarstw są poza zasięgiem biednych ludzi. Ochrona patentowa pozwala bogatym firmom farmaceutycznym ustalać wysokie ceny na swoje produkty i uniemożliwia sprzedaż tanich leków generycznych (czyli kopii oryginalnych lekarstw).
Akcja „Obniżyć Koszta” prowadzona przez Oxfam sprawiła, że WTO przyjęła poprawki do zasad handlowych, które umożliwiają legalny import leków tanich do krajów rozwijających się. Poprawka ta jest nadal krytykowana przez Oxfam, jako nie dość daleko idąca, jednak samo jej wprowadzenie oraz zmobilizowanie społeczności światowej do dyskusji nad tym tematem jest i tak dużym sukcesem – pokazuje, że przedsiębiorstwa, politycy i urzędnicy słuchają argumentów, jeśli tylko wystarczająca ilość ludzi wystarczająco silnie wyrazi swoje zdanie.
Prowadzenie takich akcji przynosi efekty. Jeśli obecne zasady światowej wymiany handlowej uległyby zmianie, na tyle by dawała ona korzyści biednym ludziom, że miliony z nich mogłoby wyjść z ubóstwa.