W dzisiejszym globalnym świecie mody często zapominamy o pochodzeniu naszych ubrań. Nosimy pięknie haftowane, tkane i misternie zaprojektowane rzeczy, nie zastanawiając się nad tym, kto je stworzył ani jakie kultury stoją za tymi projektami. Zamiast tego, te wyjątkowe dzieła trafiają pod wspólny szyld wielkich domów mody czy firm odzieżowych, które ignorują źródłowe społeczności i ich unikalne umiejętności. Taki brak uznania to nie tylko współczesna konsumpcja w pigułce, lecz także przejaw utrwalania dawnych wzorców kolonialnej eksploatacji. Dlatego tak kluczowa dla zmiany tej sytuacji jest dziś sprawiedliwa moda.

Kolonializm mody: wykorzystywane dziedzictwo

Przemysł modowy opiera się na nieświadomym, a czasem wręcz celowym, wykorzystywaniu zasobów i kultur pozaeuropejskich. Często traktuje je jak surowce, które można eksploatować dla zysku, pomijając ich znaczenie jako żywych i rozwijających się elementów dziedzictwa kulturowego. Zachodnia moda nie docenia tradycyjnego rzemiosła, a tymczasem uznaje za sztukę jedynie to, co powstaje w Paryżu, Mediolanie czy Nowym Jorku.

Ten brak szacunku i uwagi prowadzi do zjawiska zwanego zrównoważonością kulturową – koncepcji, która podkreśla konieczność ochrony różnorodności kulturowej i tradycyjnych technik rzemieślniczych w modzie. Jak zauważa badaczka Jessica Ourano: „Dyskurs wokół zrównoważonej mody często pomija lokalne kultury i tradycyjne techniki, uznając za wartościowe wyłącznie produkty pochodzące z Zachodu”*. Tradycyjne rzemiosło jest marginalizowane, nawet jeśli jest oparte na wysokiej jakości materiałach i wielowiekowych technikach. To podejście umacnia stereotyp, że zachodnia moda jest jedynym wzorem elegancji, a tradycje rzemieślnicze z innych części świata są mniej wartościowe.

Ryzyko utraty dziedzictwa kulturowego

Współczesny przemysł mody zdominowany przez zachodnie standardy elegancji prowadzi do zanikania tradycyjnych umiejętności rzemieślniczych. Kiedy zachodnie wzorce są uznawane za jedyne słuszne, popyt na wyroby rzemieślnicze maleje, a kultury, które pielęgnowały te techniki przez setki lat, stają przed ryzykiem ich całkowitego zniknięcia. Wiele z tych tradycji to nie tylko sposób na życie, ale także istotny element tożsamości kulturowej.

Jednym z rozwiązań tego problemu jest wprowadzenie zasad Fair Trade do przemysłu modowego. Sprawiedliwy Handel promuje etyczne podejście do współpracy z lokalnymi rzemieślnikami, dając im nie tylko godziwe wynagrodzenie, ale także możliwość decydowania o tym, jak ich prace są wykorzystywane i sprzedawane. Światowa Organizacja Sprawiedliwego Handlu (WFTO) dąży do wspierania lokalnych społeczności i tworzenia uczciwych rynków dla ich produktów. W ten sposób zrównoważoność kulturowa i ekonomiczna idą w parze.

Przykłady dobrych praktyk: Thai Tribal Crafts, Global Mamas i Raymisa

Istnieje wiele przykładów organizacji, które działają zgodnie z zasadami Sprawiedliwego Handlu, pomagając zachować dziedzictwo kulturowe i tradycyjne rzemiosło.

Thai Tribal Crafts (TTC) zostało założone w 1973 roku w północnej Tajlandii, aby wspierać równoprawne partnerstwa i chronić dziedzictwo lokalnych społeczności rzemieślniczych. TTC współpracuje z siedmioma plemionami, w tym Akha, Hmong i Karen, które produkują piękne rękodzieło, takie jak tkane materiały i unikalne ozdoby. Działając zgodnie z zasadami sprawiedliwego handlu, TTC zapewnia nie tylko godziwe wynagrodzenie, ale także pomaga zachować tradycyjne techniki rzemieślnicze, które byłyby zagrożone zanikiem.

Z kolei Global Mamas to organizacja z Ghany, która wspiera rozwój kobiet-rzemieślniczek specjalizujących się w tradycyjnych technikach takich jak batik i farbowanie tkanin. Ich produkty, odzież, biżuteria i kosmetyki, są ręcznie robione przez kobiety, które w ten sposób utrzymują swoje rodziny, jednocześnie pielęgnując lokalne tradycje.

Raymisa z Peru to przykład organizacji, która od 1993 roku współpracuje z lokalnymi rzemieślnikami, specjalizującymi się w tradycyjnych technikach tkackich i haftu. Dzięki Raymisa kobiety z marginesu społecznego mogą zarabiać na życie, jednocześnie przekazując wiedzę i umiejętności kolejnym pokoleniom.

Wezwanie do działania

Przemysł modowy musi przekształcić się w taki, który szanuje różnorodność kulturową i wspiera tradycyjne rzemiosło. System certyfikacji Światowej Organizacji Sprawiedliwego Handlu pokazuje, że zrównoważoność jest możliwa, gdy współpracujemy z lokalnymi społecznościami. Co Ty możesz zrobić, aby wspierać modę sprawiedliwą i zrównoważoną? Wybieraj produkty pochodzące z uczciwego handlu, wspieraj lokalnych rzemieślników i promuj marki, które doceniają i chronią dziedzictwo kulturowe. Razem możemy zmienić świat mody, czyniąc go bardziej sprawiedliwym i zrównoważonym.

Źródło: WFTO.

Czytaj także: Życie blisko natury: rolnicy Fair Trade z Filipin