Jak zrównoważony jest obecnie rynek kakao na świecie?
Ambitne programy w dobie spadających cen. Omówienie raportu belgijskiego Trade for Develpement Center (TDC)
Według danych Światowej Organizacji ds. wyżywienia i rolnictwa FAO kakao pozyskiwane jest z ziaren kakaowców uprawianych na obszarze 70 tys. km kwadratowych, w pasie równikowym. Na skalę przemysłową uprawiane jest w ponad 40 krajach. Jego globalna produkcja jednak ściśle koncentruje się w trzech państwach – Ghana, Wybrzeże Kości Słoniowej oraz w Indonezji. Stanowi to ponad 60 % całego rynku światowego. Co więcej, 90% rynku kontrolują wiodący producenci czekolady: Mars, Mondelez International, Nestle, Hershey i Ferrero. (Kto ma władzę? Zwalczanie nierówności w łańcuchach dostaw produktów rolnych str 6.) Tylko 6,6 % dochodu z łańcucha dostaw rynku kakao na świecie trafia do plantatorów.
Produkcja kakao, Datouou Village WKS
Ceny
Cenę kakao cechuje niestabilność z uwagi na czynniki ją kształtujące takie jak: zmienne warunki pogodowe, starzejące się drzewostany na plantacjach ,ale przede wszystkim sytuacja gospodarczo-polityczna w regionie upraw. Podaż i popyt stanowi główny czynnik cenotwórczy. Do 2017 cena kakao sukcesywnie wzrastała, jednakże w pewnym momencie podaż przerosła popyt, co mimo gwarancji minimalnej wartości cen, skutkowało spadkiem cen na rynku i drastycznie wpłynęło na sytuację ekonomiczna plantatorów. Przejawia się to skrajnym ubóstwem, wyzyskiem dzieci do niewolniczej pracy, brakiem poszanowania praw człowieka, w następstwie czego może nastąpić częściowe bądź nawet całkowite zaprzestanie upraw. (Patrz: Cocoa Barometer 2015 s.42)
Budowa świadomości producentów
Aby zmienić obecną sytuację, wiodący producenci czekolady zjednoczyli się pod patronatem TDC, przy aktywnym wsparciu organizacji rządowych i pozarządowych. Postanowili podjąć niezbędne kroki poprzez projekty uwzględniające podniesienie cen, gwarantowane ceny minimalne, system elastycznych premii, certyfikację, komercjalizację. Ponadto wprowadzili efektywny program produkcji i programy edukacyjne podnoszące lokalną świadomość społeczną. Przedstawiciele tego sektora są zgodni ideowo, jednakże różnią się nieco w podjętych działaniach i obietnicach oraz terminach ich realizacji.
Sprawiedliwy Handel na rynku kakao
Według autorów raportu, na uwagę zasługuje program Green Globe koncernu Mondelez Int., który polega on na współpracy z Fairtrade International. , jednakże bez używania logo systemu. W krajach Beneluksu oraz Wielkiej Brytanii, świadomość Sprawiedliwego Handlu wśród sprzedawców wyrobów z czekolady jest niezwykle rozwinięta i tak Carefour, Aldi, czy też Lidl rozpropagowały znak certyfikacyjny Fairtrade wprowadzając do swoich punktów sprzedaży produkty wytwarzane z certyfikowanego z kakao.
Produkcja kakao-szanse i zagrożenia
Niestety obecnie istnieje tendencja w procesie produkcji czekolady, aby przenosić proces obróbki surowca przez samych jej producentów. Tym samym praca plantatorów ogranicza się jedynie do zbiorów. Ojczyzną kakaowca jest Ameryka Południowa. Zostało ono rozpowszechnione przez Majów, którzy nadali jemu nazwę cacahuaqucht co znaczy drzewo dające owoce będące darem od boga dla ludzi. Obecnie oprócz krajów zachodniego wybrzeża Afryki, także na terenie Boliwi i Peru rdzenni zbieracze pozyskują ziarna dziko rosnącego kakaowca w lasach Amazonii. Nad ich ochroną czuwa przy wsparciu TDC, stowarzyszenie Arcasy. W Azji ze względu na korzystne warunki klimatyczne już w 19-tym wieku założono pierwsze plantacje kakao. Obecnie region ten zajmuje marginalną pozycję na rynku kakao, choć niewątpliwie posiada potencjał, dlatego został objęty programem TDC.
Zrównoważona produkcja
Powyższy przegląd głównych aspektów ukazuje przede wszystkim, jak ważną rolę odgrywają programy edukacyjne. Przykładem mogą tu być inicjatywy, które podejmują w regionie Wybrzeża Kości Słoniowej COOPARA i SCIMPA. Certyfikacja potwierdzająca etyczne standardy przy wytwarzaniu surowca to element kluczowy dla utrzymania stabilnej sytuacji i harmonijnej produkcji. Należy wyróżnić organizacje certyfikujące jak: Fairtrade International, UTZ, Rainforest Alliance. (Patrz: Cocoa Barometer 2018 s.38) Wszystkie niniejsze narzędzia i działania służą wszystkim znajdującym się w łańcuchu dostaw kakao, począwszy od plantatora, poprzez przetwórców, producentów czekolady, sprzedawców, a skończywszy na konsumentach.
Materiał opracowano na podstawie:
Raportu How sustainable is today’s cocoa, Trade Developement Center, Belgia
Tłumaczenie: Tamira Siemaszko
Redagował: Tadeusz Makulski
Rynek kakao na świecie
Zbiory kakao