Na Filipinach, gdzie w wielu miejscach wciąż nierówność społeczna, ubóstwo i przemoc wobec dzieci tworzą brutalną codzienność, od 1974 roku działa wyjątkowa organizacja – PREDA Foundation. Jej założyciel, irlandzki misjonarz o. Shay Cullen, od ponad pięciu dekad konsekwentnie łączy działania społeczne, interwencję prawną i Sprawiedliwy Handel, by chronić dzieci przed handlem ludźmi oraz wspierać drobnych rolników. PREDA to przykład, jak poprzez sprawiedliwe zasady rynkowe można zmieniać świat – dosłownie – na lepsze.
PREDA – walka o dzieciństwo i godność człowieka
Fundacja PREDA (People’s Recovery, Empowerment and Development Assistance Foundation) powstała w 1974 roku na Filipinach z inicjatywy irlandzkiego misjonarza, o. Shaya Cullena, zainspirowanego dramatycznymi warunkami życia dzieci i kobiet w mieście Olongapo. Obecność amerykańskiej bazy wojskowej w Subic Bay doprowadziła do rozkwitu przemysłu seksualnego, w którym tysiące kobiet i dzieci padło ofiarą wykorzystywania i handlu ludźmi. Fundacja powstała jako odpowiedź na te problemy, stając się jedną z najważniejszych instytucji w Azji Południowo-Wschodniej walczących o prawa dzieci, sprawiedliwość społeczną i godność człowieka.
Historia powstania
O. Shay Cullen przybył na Filipiny w 1969 roku i objął parafię w Olongapo. Szybko zetknął się z rzeczywistością biedy, rozbitych rodzin i wszechobecnego przemysłu seksualnego, który stanowił jedną z głównych gałęzi „gospodarki” miasta. Wobec braku realnych możliwości zatrudnienia, wiele kobiet i dzieci było zmuszanych do pracy w barach i klubach nocnych, często będących przykrywką dla prostytucji dziecięcej. O. Cullen postanowił działać. W 1974 roku założył fundację PREDA, której pierwszym projektem był ośrodek terapeutyczny w Upper Kalaklan – otwarta przestrzeń bez murów i krat, zapewniająca bezpieczeństwo i szansę na nowe życie dla młodzieży uzależnionej i zagrożonej przestępczością. Podejście fundacji opiera się na afirmacji, szacunku, terapii emocjonalnej, edukacji i odbudowie więzi rodzinnych.
O. Shay i współpracujący z PREDA członkowie spółdzielni socjalnych.
Przełomowe działania i odwaga w walce
W 1982 roku Fundacja PREDA ujawniła przypadki komercyjnego wykorzystywania seksualnego dzieci – niektóre ofiary miały zaledwie 9 lat. O. Cullen, zamiast milczeć, nagłośnił sprawę w mediach, co spotkało się z silnym sprzeciwem lokalnych władz i próbami jego deportacji. Mimo licznych nacisków, Fundacja kontynuowała działania, wskazując na związki pomiędzy obecnością baz wojskowych USA a rozwojem przemysłu seksualnego. Fundacja PREDA odegrała kluczową rolę w kampanii na rzecz zamknięcia amerykańskich baz wojskowych i przekształcenia ich w strefy ekonomiczne. Choć początkowo uważano to za nierealne, w 1992 roku baza w Subic Bay została zamknięta, a teren zamieniono w strefę wolnego handlu, gdzie dziś tysiące Filipińczyków znajduje godną pracę.
Ochrona dzieci i walka z handlem ludźmi
Do dziś jednym z najważniejszych filarów działalności PREDA jest ratowanie dzieci – ofiar handlu ludźmi, wykorzystywania seksualnego i przemocy domowej. Każdego roku fundacja zapewnia bezpieczne schronienie, terapię oraz pomoc prawną dziesiątkom dzieci. W 2024 roku uzyskano aż 27 wyroków skazujących wobec sprawców przestępstw seksualnych i handlu dziećmi. Przykładem jest sprawa 15-letniej Girly, która została sprzedana przez własną ciotkę obcemu mężczyźnie. Dzięki pomocy PREDA i terapii w specjalistycznym ośrodku dziewczyna odzyskała siłę, by zeznawać w sądzie i doprowadzić do skazania oprawcy. Takie działania to dowód, że sprawiedliwość jest możliwa – ale wymaga odwagi, systemowego wsparcia i zaangażowania społeczeństwa.
Po zamknięciu baz wojskowych i chwilowym spadku skali problemu, przemysł seksualny na Filipinach ponownie się odrodził – tym razem napędzany przez międzynarodowe mafie i turystykę seksualną. PREDA nie ustaje w walce, organizując kampanie przeciwko handlowi ludźmi, prostytucji nieletnich i przemocy seksualnej, apelując do władz o egzekwowanie prawa oraz prowadząc działania prewencyjne i edukacyjne.
Edukacja i profilaktyka – klucz do przyszłości bez wyzysku
Ubóstwo i brak dostępu do edukacji to główne czynniki sprzyjające handlowi ludźmi. PREDA przeznacza część zysków ze sprzedaży produktów Sprawiedliwego Handlu na wsparcie edukacyjne dla dzieci – 50 z nich uczęszcza do szkół średnich i na studia. Dzięki temu są mniej podatne na manipulacje i wykorzystywanie. Fundacja prowadzi też szkolenia dla społeczności na temat praw dzieci i kobiet oraz organizuje działania integracyjne, dzięki którym mieszkańcy odzyskują poczucie sprawczości. Długofalowo, to właśnie edukacja i rozwój społeczności lokalnych są najskuteczniejszą bronią przeciwko handlowi ludźmi i wykluczeniu.
O. Shay spotyka się z lokalnymi rolnikami, którzy uzyskali status ekologicznej uprawy dla purée z mango Pico, pierwszego tego typu produktu na Filipinach.
Działania gospodarcze i Sprawiedliwy Handel
Z myślą o tworzeniu alternatywnych źródeł dochodu dla młodzieży i lokalnych społeczności, PREDA rozwinęła własną działalność rzemieślniczą oraz rolniczą w ramach Sprawiedliwego Handlu. Szczególne znaczenie ma tu produkcja i eksport mango, dzięki której fundacja wspiera małych rolników oraz finansuje swoje projekty pomocowe. Produkty PREDA Fair Trade są dostępne również w Europie, a zyski z ich sprzedaży trafiają bezpośrednio na utrzymanie ośrodków dla dzieci.
Artykuł przygotowany na podstawie materiałów autorstwa o. Shay’a Cullena oraz publikacji PREDA Foundation. Więcej informacji: www.predafairtrade.net