Cele Zrównoważonego Rozwoju, a Sprawiedliwy Handel

Sprawiedliwy Handel realizuje  Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ

 

(Nie) Zrównoważony rozwój

Rozwój gospodarczy i społeczny na naszej planecie nie odbywa się w sposób zrównoważony. Chyba każdy z nas zdaje sobie z tego sprawę, a na co dzień dowodów dostarczają prawie wszystkie media. Według statystyk Banku Światowego niemal 11% ludzkości tj. 782 mln mieszkańców Ziemi żyje poniżej granicy ubóstwa osiągając przychody (PPP) mniejsze niż 1,90$ dziennie. Z drugiej strony jak raportuje organizacja Oxfam, 1% najbogatszych mieszkańców świata zgromadził 82% bogactwa wytworzonego w 2017. Uzupełnieniem obrazu nierównowagi w rozwoju jest stopień korzystania z zasobów poprzez mieszkańców najzamożniejszych krajów świata. Aktywiści ruchu City for one Planet Living twierdzą że, gdyby każdy mieszkaniec Ziemi konsumował tyle zasobów co przeciętny mieszkaniec USA potrzebowalibyśmy około pięciu planet, aby dostarczyć potrzebnych wszystkim zasobów. Podobnie, aby zapewnić możliwości konsumpcji na poziomie przeciętnego Europejczyka potrzebne by były przynajmniej cztery planety z zasobami.

 

 

Skala wyzwań wynikających z niezrównoważonego rozwoju przerasta możliwości jednostek, pojedynczych organizacji i państw. Skutki globalizacji gospodarki, towarzyszące im przemiany społeczne, zmiany klimatyczne przynoszą konieczność przewartościowania postaw w trosce o wspólne dobro i zapewnienie wszystkim obecnym oraz przyszłym mieszkańcom Planety godnych warunków życia. Osiągnięcie tego celu wymaga mobilizacji na skalę globalną. Jednym z pomysłów jest ukierunkowanie zmiany na priorytety opisane jako Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ (Sustainable Developement Goals – SDG).

Poniżej przedstawiamy poszczególne CZR, ich szczegółowy opis można uzyskać po kliknięciu na poszczególne pole.

 

Cel 1: Wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie
Cel 2: Wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i lepsze odżywianie oraz promować zrównoważone rolnictwo
Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt
Cel 4: Zapewnić wszystkim edukację wysokiej jakości oraz promować uczenie się przez całe życie
Cel 5: Osiągnąć równość płci oraz wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt
Cel 6: Zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną gospodarkę zasobami wodnymi
Cel 7: Zapewnić wszystkim dostęp do źródeł stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie
Cel 8: Promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi
Cel 9: Budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprzemysłowienie oraz wspierać innowacyjność
Cel 10: Zmniejszyć nierówności w krajach i między krajami
Cel 11: Uczynić miasta i osiedla ludzkie bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu społecznemu
Cel 12: Zapewnić wzorce zrównoważonej konsumpcji i produkcji
Cel 13: Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom
Cel 14: Chronić oceany, morza i zasoby morskie oraz wykorzystywać je w sposób zrównoważony
Cel 15: Chronić, przywrócić oraz promować zrównoważone użytkowanie ekosystemów lądowych, zrównoważone gospodarowanie lasami, zwalczać pustynnienie, powstrzymywać i odwracać proces degradacji gleby oraz powstrzymać utratę różnorodności biologicznej
Cel 16: Promować pokojowe i inkluzywne społeczeństwa, zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości oraz budować na wszystkich szczeblach skuteczne i odpowiedzialne instytucje, sprzyjające włączeniu społecznemu
Cel 17: Wzmocnić środki wdrażania i ożywić globalne partnerstwo na rzecz zrównoważonego rozwoju
Cele Zrównoważonego Rozwoju

17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (CZR), to wypracowany i uzgodniony w ramach szerokich konsultacji pomiędzy państwami, biznesem, instytucjami i organizacjami, plan działań na rzecz „…ludzi, naszej planety i dobrobytu”. Opisany jako Agenda 2030, której „celem jest również wzmocnienie powszechnego pokoju w warunkach większej wolności” Ich rozwinięciem jest lista 169, zadań szczegółowych i 240 wskaźników pozwalających na monitorowanie postępu w realizacji zadań.

Sprawiedliwy Handel

Sprawiedliwy Handel (ang. Fair Trade)  to prowadzony przez organizacje pozarządowe, firmy, aktywistów i wolontariuszy ruch społeczny na rzecz poprawy warunków życia drobnych wytwórców z krajów rozwijających się poprzez zapewnienie im dostępu do rynku na sprawiedliwych zasadach. Ruch Sprawiedliwego Handlu skupia w sobie dwa nurty. Tradycyjny, zorganizowany wokół World Fair Trade Organization to firmy i organizacje kierujące się w swym działaniu 10. Zasadami Fair Trade. Drugi nurt tworzony jest przez podmioty związane z certyfikacją produktów, z najbardziej znanym systemem Fairtrade. Uczestniczące w nich Organizacje Sprawiedliwego Handlu przyczyniają się do poprawy warunków życia i gospodarowania producentów żywności, rękodzieła i pracowników najemnych z Południa poprzez swoje codzienne praktyki handlowe i działania promocyjne. Dzięki nim na półkach naszych sklepów możemy znaleźć towary o etycznym pochodzeniu , by poprzez swoje świadome konsumenckie wybory wspierać wytwarzających je ubogich ludzi.

Według raportu Powering up smolholder farmers to make food fair drobni rolnicy i pracownicy najemni odgrywają kluczową rolę w produkcji żywności dla światowej populacji, której liczba nieustannie wzrasta. Na całym świecie żyje około 525 mln rolników, 85% z nich gospodaruje na 2 ha ziemi uprawnej lub mniej. Drobni rolnicy produkują aż 70% światowej żywności.

  • 30 mln drobnych rolników wytwarza większość światowej produkcji kawy i kakao.
  • Ponad 90% światowej produkcji kakao dostarczane jest na rynek przez ok. 5 mln drobnych rolników;
  • 80% zebranej na świecie kawy wytwarzana jest przez drobnych rolników i ich rodziny.

Mimo, iż drobni wytwórcy dostarczają tak znaczącą część światowej żywności, są oni grupą szczególnie narażoną na ubóstwo: Ponad połowę niedożywionych ludzi na świecie stanowią drobni rolnicy i ich rodziny. Większość rodzin drobnych wytwórców jest nabywcami netto żywności, tzn. nie jest wstanie wyprodukować wystarczającej ilości żywności, aby zaspokoić własne potrzeby, a jej niedobór muszą uzupełniać na rynku niejednokrotnie po cenach światowych.

10 zasad Sprawiedliwego Handlu World Fair Trade Organization

Sprawiedliwy Handel, narzędziem do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju

Analiza treści Zasad Sprawiedliwego Handlu pozwala na ich jednoznaczne skojarzenie z Celami Zrównoważonego Rozwoju. Poniższe zestawienie dostarcza argumentów do zrozumienia w jaki sposób wprowadzając w praktyce te zasady przyczyniamy się realizacji CZR.

Koniec z Ubóstwem –  poprzez  „Szanse dla wykluczonych producentów” (Zasada 1)

CZR 1 – Koniec z ubóstwem, odnosi się do warunków życia m.in. drobnych wytwórców i pracowników najemnych z krajów rozwijających. Sprawiedliwy Handel, poprzez eliminację pośredników i ułatwienia w dostępie do rynków zbytu stwarza szanse dla wykluczonych producentów z krajów rozwijających się na uzyskanie uczciwej zapłaty za produkty i na godne wynagrodzenia za pracę. Dzięki dodatkowej premii, wypłacanej oprócz zapłaty za cenę towaru otrzymują wsparcie dla rozwoju potencjałów ekonomicznych. Poprzez te praktyki Sprawiedliwy Handel przyczyniającym się do redukcji ubóstwa.

Większość posiadaczy drobnych gospodarstw rolnych w krajach Południa zmuszona jest do zakupu żywności na rynku, co sprawia, że często stać ich jedynie na jeden posiłek dziennie, a wielu żyje w skrajnym ubóstwie (poniżej 1,25 USD na osobę dziennie). Poprzez obowiązek zapewnienie im godziwej zapłaty (Zasada 4) , transakcje realizowane wg standardów Sprawiedliwego Handlu zwiększają ich przychody i w ten sposób przyczyniają się do walki z głodem.

Równouprawnienie płci – Nie dla dyskryminacji, równość płci, wolność zrzeszania się (Zasada 6)

Kobiety stanowią ponad 40 % pracowników rolnych w krajach rozwijających, ale posiadają o wiele mniej ziemi niż mężczyźni, mają bardzo ograniczony dostęp do kredytów i innych środków pomocowych. Ruch Sprawiedliwego Handlu walczy z brakiem równouprawnienia poprzez zapewnienie jednakowej zapłaty kobietom i mężczyznom za tą samą pracę, równy dostęp do mikrokredytów i włączanie kobiet w pełni w proces podejmowania biznesowych decyzji.

Godna praca i wzrost gospodarczy – Zapewnienie godnych warunków pracy (Zasada 7)

Ponad miliard ludzi na Ziemi żyje za mniej niż 2 USD dziennie, a brak perspektywy godziwej pracy często oznacza, że nawet jej posiadanie nie chroni przed ubóstwem. Sprawiedliwy Handel zobowiązuje do zapewnienia pracownikom bezpiecznego i zdrowego środowisko pracy pozostającego w zgodzie z lokalnym prawem i normami. Jednocześnie gwarantuje rzetelne, pisemne umowy pomiędzy producentami i odbiorcami produktów, które uwzględniają przedpłaty przy zakupach, wspólnie uzgodnione ceny i wystarczający czas na produkcję bez potrzeby nadgodzin.

Zmniejszenie nierówności – Budowanie potencjału drobnych wytwórców (Zasada 8)

Mimo, że drobni rolnicy produkują 70% światowej żywności, prawie wcale nie uwzględnia się głosów z krajów rozwijających się w procesach tworzenia nowych regulacji handlowych na świecie. W ten sposób utrwalana jest dominująca pozycja dużych korporacji, kontrolujących poszczególne rynki np.: kakao, bananów, cukru trzcinowego. Jej nadużycia poprzez nieuczciwe praktyki handlowe (ang. Unfair Trading Practices) pogłębiają istniejące nierówności.

Sprawiedliwy Handel to dawanie wędki, zamiast ryby, co pozwala na usamodzielnianie się i samodoskonalenie drobnych wytwórców. Dzięki pomocy w lepszym zrozumieniu warunków i trendów na rynku, oraz w rozwijaniu wiedzy, umiejętności i zasobów, daje on drobnym producentom większy wpływ na własne życie. Przyczynia się do tego wymóg zapłaty dodatkowej premii w wysokości 10% ceny towaru, z przeznaczeniem na rozbudowę potencjału społeczności lokalnej

Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja – Promowanie zasad Sprawiedliwego Handlu (Zasada 9)

Promując Sprawiedliwy Handel, budujemy świadomość i wrażliwość konsumentów na sytuację żyjących w ubóstwie ludzi dostarczających towary codziennego użytku do naszych sklepów. Przez świadome decyzje zakupowe zwiększamy popyt na produkty o etycznym pochodzeniu wytworzone z przestrzeganiem standardów certyfikacyjnych (Systemy certyfikacji Sprawiedliwego Handlu), zabezpieczających uczciwe wynagrodzenia i zapłatę za towary.

Kupując produkty Sprawiedliwego Handlu, jako odpowiedzialni konsumenci wspieramy drobnych wytwórców dając im szansę na godne życie z pracy własnych rąk. Przyczyniamy się w ten sposób do zrównoważonego rozwoju naszej planety.

Przeciwdziałanie zmianom klimatu – Szacunek dla środowiska naturalnego (Zasada 10)

Szacunek dla środowiska naturalnego jest jedną z podstawowych zasad Sprawiedliwego Handlu, stąd też wymagania kierowane do certyfikowanych producentów dotyczące m.in. obniżenia emisji gazów cieplarnianych, zrównoważonego zarządzania wodą i odpadami czy  nie używania szkodliwych substancji i nasion GMO. Dzięki takiemu podejściu, ponad połowa produktów rolnych certyfikowanych w ramach Sprawiedliwego Handlu posiada również certyfikat produkcji ekologicznej.

Wypłata premii rozwojowej dla wytwórców stwarza możliwości prowadzenia odpowiednich szkoleń i wspierania projektów pomagających plantatorom przejść na rolnictwo ekologiczne. Dzięki temu mogą oni uzyskać lepszą cenę za swoje produkty i lepiej radzić sobie ze zmianami środowiskowymi.

Jak każdy z nas może przyczyniać się do realizacji CZR?

Cele Zrównoważonego Rozwoju stwarzają szansę dla podnoszenia świadomość wśród obywateli na temat przyczyn i konsekwencji niezrównoważonego rozwoju. Uzyskiwana tą drogą wrażliwość przynosi efekty w postaci zmian wzorców konsumpcji i stylu życia, co sprzyja popularyzacji zrównoważonych wzorców produkcji. Dotyczy to zarówno życia w najbliższym otoczeniu jak i ludzi z krajów Globalnego Południa, którzy cierpią ubóstwo nie ze swojej winy. Agenda 2030 dostarcza zarówno rządom państw jak i ich obywatelom wskazówek i podpowiedzi jak w praktyce przyczyniać się do wypełniania CZR. Jak niewiele trzeba, by podjąć działania we własnym otoczeniu pokazuje Przewodnik dla leniwych opublikowany przez ONZ. Jak ukazaliśmy powyżej, Sprawiedliwy Handel jest dostępnym dla każdego narzędziem do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju. Jego zasady w bezpośredni sposób odnoszą się do poszczególnych celów. Kupując produkty wytworzone z zachowaniem standardów certyfikacyjnych Sprawiedliwego Handlu przyczyniamy się do zrównoważonego rozwoju. Promując etyczne zachowania w biznesie chcemy, aby dotyczyły one wszystkich uczestników łańcuchów dostaw, w tym pierwotnych producentów i dostawców surowców. Tym samym pomagamy żyjącym w ubóstwie ludziom z odległych zakątków planety żyć godnie z pracy własnych rąk i zapewnić lepsze warunki życia dla przyszłych pokoleń.

 

Tekst i opracowanie: Tadeusz Makulski

Współpraca, tłumaczenie: Aleksandra Sifflet

Materiały graficzne na temat CZR pochodzą ze strony: www.un.org.pl 

Rekomendowana strona: : www.kampania17celow.pl/cele/

Materiał powstał przy współpracy z Fundacją Fairtrade Polska, w ramach projektu Trade Fair Live Fair.

Cele Zrównoważonego Rozwoju, a Sprawiedliwy Handel