Kto z nas nie dał się kiedykolwiek ponieść szałowi zakupów? Prezenty, świąteczne potrawy czy ozdoby to coś, co kojarzy nam się z Bożym Narodzeniem. Ale czy o to chodzi w święta?
Rocznie na świecie marnuje się około ⅓ wyprodukowanej żywności. W okresie świątecznym przeciętna polska rodzina wyrzuca aż 2-3 razy więcej jedzenia zwykle. Kupujemy za dużo z wielu powodów. Po pierwsze ze względu na tradycję. W wielu domach panuje przekonanie, że w święta stół musi być zastawiony bardziej niż podczas zwykłego obiadu z rodziną. Wraca się myślami do czasów, w których w Polsce trudno było zdobyć kulinarne rarytasy, a gdy się to udało przygotowywało się więcej jedzenia. Ponadto przy stole siedziało więcej osób. Obecnie dzietność polskich rodzin nieco spadła.
Drugim powodem jest nieumiejętne robienie zakupów. Wielu z nas nie robi sobie listy zakupów i nie planuje posiłków. Nie rozróżniamy pojęć “należy spożyć do” i “należy spożyć przed”. W domach także nie segregujemy jedzenia na to, które powinniśmy zjeść szybciej i na to, które może jeszcze poczekać w szafkach i lodówkach.
Trzecią kwestia jest uleganie reklamie i machinie marketingowej hipermarketów. W okresie przedświątecznym wiele sklepów sprzedaje produkty taniej pod warunkiem, że kupimy ich więcej. Chcąc zaoszczędzić kupujemy więcej jedzenia. Niekoniecznie tyle potrzebując.
Problemem nie jest jedynie kwestia żywności. Święta to także prezenty. Kupujemy je również na inne okazje, więc świąteczny podarunek jest kolejnym, którym obdarujemy daną osobę. Tu także popełnia się błędy. Kupujemy często produkty, których ktoś nie potrzebuje i ma ich już kilka. Prezent nie jest wtedy praktyczny i zupełnie nie przyda się danej osobie. Oznacza to, że nie tylko wydaliśmy pieniądze bez sensu, ale i niepotrzebnie napędziliśmy machinę produkcji, która powoduje ślad węglowy. Czy tylko? Niestety tu sprawa jest bardziej złożona. Rzadko sprawdza się kto wyprodukował daną rzecz. Ubranie, zabawkę, gadżet. Niestety są one często produkowane w krajach rozwijających się, w których pracownicy nie otrzymują wystarczającej zapłaty za swoją pracę. Pracują w złych, niebezpiecznych warunkach. Nie mają długoterminowych umów. Mierzą się z mobbingiem i molestowaniem.
Kolejną kwestią jest nasze podejście do świąt. Czy to rzeczywiście walka o lepszy prezent i prezencję przy suto zastawionym stole? Czy nie zapomnieliśmy o tym, że celem świąt jest wspólne spotkanie? Być może wysłuchanie i wsparcie. Pamiętajmy o tych, którzy potrzebują pomocy. O tych, którzy opuszczają swoje domy i ruszają w daleką drogę, by szukać schronienia i lepszego miejsca dla siebie i swoich rodzin. Właśnie taka jest historia Bożego Narodzenia. Dlatego szczególnie w tych dniach powinniśmy pomyśleć o ludziach w potrzebie i niebezpieczeństwie. To migranci, ludzie samotni, zagrożeni i niepewni. Ludzie, którym możemy okazać wsparcie.
Odpowiedzialna konsumpcja w święta
Może zamiast wielkich paczek dla każdego członka rodziny przygotujecie wspólnie zestaw najpotrzebniejszych rzeczy dla tych, którzy potrzebują pomocy na polsko-białoruskiej granicy? Ciepłe ubrania, śpiwory, lekarstwa i wysokokaloryczne jedzenie, może pomóc im przetrwać. Lub wspólnie zasilcie konto którejś z fundacji pomagającej uchodźcom?
Co powiecie na to, by tym razem przygotować listę zakupów na tych kilka świątecznych dni? Możecie przygotować również listę dań i kupić tylko to, co będzie potrzebne do ich wykonania. Warto również zrobić święta składkowe, czyli takie, na które każdy przyniesie ulubione danie czy przekąskę. Odciążycie wtedy gospodarzy, ale i potem możecie podzielić się tym, co zostanie na stole, by spróbować kuchni innych.
Kupując prezenty, ozdoby czy ubrania, w których chcecie zasiąść do wigilijnego stołu zastanówcie się, czy naprawdę potrzebujecie tych rzeczy. Jeśli tak, to kupcie je odpowiedzialnie.
Charlotte Cowles, dziennikarka pisząca m.in. o finansach, wyróżniła kilka kroków, przez które powinniśmy przejść zanim dokonamy zakupu. Najpierw należy zastanowić się dla kogo kupujemy daną rzecz i czy rzeczywiście jest ona potrzebna. Musimy też pomyśleć o tym, że produkcja tej rzeczy wpłynęła nie tylko na nas, jako osoby, które mogą ją kupić, ale i na tych, którzy dany produkt wytwarzają w fabrykach, na plantacjach itp.
Kolejną kwestią jest postawienie sobie pytania o to, co danym zakupem finansujemy? Czy to etyczny biznes? Czy osoby, które pracują w danej firmie zarabiają tyle, ile powinny, mają opiekę zdrowotną, umowę o pracę?
Trzecim pytaniem, jakie musimy sobie zadać jest pytanie o cenę. Czy rzeczywiście jest adekwatna do jakości produktu i czy dana rzecz nie kosztuje za mało jeśli np. przybyła do nas z Chin?
To daleko, więc niska cena powinna wzbudzić nasze podejrzenia.
Ostatnią kwestią jest pytanie “czy ktoś inny mógł wykonać daną rzecz?”. Może daną rzecz produkuje firma etyczna, posiadająca Certyfikat Sprawiedliwego Handlu? Kawa, herbata, odzież, rękodzieło – wszystkie te rzeczy mogą być produkowane etycznie. Osoby, które je wytwarzają mogą zarabiać godnie, pracować w dobrych warunkach, mieć szansę na edukację i rozwój.
EU-WISE Young Citizens Consumers – działania młodzieżowych liderów
Na szczęście młodzi konsumenci są coraz bardziej odpowiedzialni i uczą tego zarówno swoich rówieśników, jak i dorosłych. W ramach projektu EU-WISE młodzież z czterech europejskich krajów (Włochy, Rumunia Belgia, Polska) przygotowuje kampanie, podczas których dotrą z informacją o odpowiedzialnej konsumpcji, Sprawiedliwym Handlu czy ruchu Slow Food do większej ilości osób. Już możemy podglądać ich działania na kontach instagramowych grup (można je znaleźć pod hasztagiem #euwise). W Polsce młodzież działa w wielu obszarach, angażując społeczność szkolną i lokalną.
W listopadzie odbył się kilkudniowy trening. Było to nasze pierwsze spotkanie na żywo, ponieważ do tej pory wszystkie szkolenia odbywały się online. Podczas trzydniowej sesji treningowej młodzież zaprojektowała m.in. działania szkolne z okazji Tygodnia Edukacji Globalnej, które z powodzeniem realizowały wszystkie grupy.
Następnie odbyły się indywidualne szkolenia z trenerami w każdej ze szkół oraz szkolenia online.
Bądźmy odpowiedzialni – nie tylko od święta
Bycie odpowiedzialnym konsumentem to dobry cel na przyszły rok. Jeśli nauczymy się kupować odpowiedzialnie, z pewnością zmienimy świat na bardziej sprawiedliwy. Wiele jest w naszych rękach.
Źródła:
Święta pod znakiem szacunku do żywności, www.teraz-srodowisko.pl, dostęp: 21.12.2021
W okresie świątecznym marnujemy 2-3 razy więcej żywności, www.agro-news.pl, dostęp: 21.12.2021
How Can I Afford to Shop Ethically?, www.thecut.com, dostęp: 21.12.2021
#EUWISE
Projekt sfinansowany przy wsparciu Komisji Europejskiej przez program Erasmus+. Niniejszy dokument odzwierciedla poglądy autora, a Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji w nim zawartych.
Projekt współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.
#PolskaPomoc