W 2021 roku kobiety nadal walczą o swoje prawa. Mimo ciężkiej pracy, chęci i potrzeb nie dostają sprawiedliwej zapłaty, nie mają dostępu do edukacji oraz do opieki zdrowotnej. Niesprawiedliwy system, który dla wielu jest normą, dla kobiet z Globalnego Południa stał się motywacją do działania.
Zwykły dzień na plantacji kakao
Jest kilka minut przed godziną szóstą. Pora wstawać, by posprzątać obejście, przygotować rodzinie śniadanie, wyprawić do szkoły dzieci i ruszyć na plantację kakao. Wiele godzin w upale, czasem z najmłodszym dzieckiem w chuście, odganiając muchy i bojąc się ukąszeń skorpionów. Owoce kakaowca ściągają z drzewa za pomocą maczet, następnie rozłupują je rękoma, by wyciągnąć ziarna. Po powrocie do domu trzeba przygotować rodzinie kolejny posiłek, ponownie posprzątać i wykonać zaległe prace. Można położyć się spać dopiero, gdy wszyscy zasną i wszystko będzie zrobione.
Nierówności
Tak wygląda dzień większości kobiet, które pracują na plantacjach kakao. Na plantacjach na Wybrzeżu Kości Słoniowej kobiety stanowią dwie trzecie siły roboczej. Wykonują lwią część pracy, ale to mężczyźni zajmują się sprzedażą ziaren, co oznacza, że to oni zarabiają. Zdarza się, że kobiety nie dostają nic, choć to one pracują na utrzymanie rodziny. Są niewidzialne także dla systemu socjalnego i prawa pracy. Niewiele kobiet jest właścicielami rodzinnych plantacji, choć to one wkładają w nie najwięcej pracy i powinny mieć prawo do własności. Praca na farmie to nie wszystkie obowiązki. Kobiety przynoszą wodę, opiekują się dziećmi, sprzątają. Są to obowiązki, za które z założenia nie dostają pieniędzy.
Rynek kakao jest niestabilny. Cena za ziarna w 2016 roku gwałtownie spadła. Na Wybrzeżu Kości Słoniowej przeciętny rolnik żyje za 74 pensów dziennie.
Kawa jest kobietą
W przemyśle kawowym nie jest lepiej. Rola kobiet w łańcuchach produkcji jest ogromna. Kobiety stanowią 70% siły roboczej na plantacjach. W całym sektorze, na różnych stanowiskach, pracują ich 32 miliony. Jednak możliwość awansu graniczy w ich przypadku z cudem. Również kwoty, które zarabiają zupełnie różnią się od zarobków mężczyzn. Podobnie jak w przypadku farm kakao, kobiety rzadko są właścicielkami ziem, mają mniejszy dostęp do edukacji, a nawet informacji i bankowości.
Odzież
Przemysł odzieżowy także pozostawia wiele do życzenia w kwestii praw kobiet. 80% siły roboczej to kobiety, które nie zarabiają takich samych kwot jak mężczyźni, nie mogą awansować, nie mają dostępu do opieki zdrowotnej i ryzykują życie pracując w ciężkich warunkach (często wśród chemikaliów). Tak samo jak w przypadku kobiet pracujących na plantacjach kawy czy kakao, kobiety z branży odzieżowej (głównie z Azji) muszą utrzymać rodziny.
Kobiety przedsiębiorcze
Jednak kobiety na całym świecie się nie poddają. Zakładają biznesy, edukują inne kobiety i działają na rzecz swoich prac. Oto kilka przykładów:
Spółdzielnia CAYAT, której dyrektorką generalną jest kobieta – Bamba Awa, znajduje się w południowo-wschodniej części Wybrzeża Kości Słoniowej i zajmuje się uprawą kakao i kawy. Wzmocnienie pozycji kobiet jest jednym z celów spółdzielni. W 2015 roku w CAYAT stworzono Społeczność Kobiet, by trenować i edukować. Spółdzielnia pomaga kobietom w zdobyciu ziemi, którą uprawiają na własność. Dzięki premii rozwojowej wdrażane są projekty, których celem jest uniezależnienie kobiet i umożliwienie im zdobywania zarobków, dzięki którym osiągnąć bezpieczeństwo finansowe, co pozwoli zmniejszyć problem głodu.
Anne-Marie Yao jest Regionalną Menadżerką z obszaru kakao w Fairtrade Afryka. W swojej pracy stawia na szkolenia, edukację kobiet i pomoc w uzyskaniu przez nie własności ziemi, na której znajdują się farmy, które uprawiają. Nacisk kładzie się głównie na szkolenie kobiet, jako liderki, by te mogły zarobić sprawiedliwą kwotę i wysłać dzieci do szkoły. Tylko edukacja może zmniejszyć przepaść między zarobkami i prawami kobiet i mężczyzn.
Studio Naenna działa od 1988 roku i jest społecznością kobiet, które zajmują się tkaniem, haftowaniem i projektowaniem odzieży. Studio znajduje się w Chiang Mai w Bangladeszu. Celem firmy jest aktywizacja kobiet z okolicznych wsi i miasteczek oraz tworzenie odzieży w sposób tradycyjny i przyjazny dla środowiska. Założycielką Studio Naenna jest Patricia Cheesman, która opracowała system produkcji i pracy, dzięki któremu twórczynie otrzymują sprawiedliwą zapłatę za swoją pracę i umiejętności. Cheesman jest autorką wielu książek na temat historii tekstyliów. Obecnie menadżerką Studio jest Lamorna Cheesman, która wdrożyła do działania firmy zasady zrównoważonego rozwoju.
Ruch Sprawiedliwego Handlu działa m.in. na rzecz poprawy sytuacji kobiet z Globalnego Południa. Kupując produkty z Certyfikatem Sprawiedliwego Handlu (takie jak kawa, herbata, kakao, rękodzieło, ubrania) przyczyniamy się do polepszenia jakości życia i zwiększenia szans na rozwój i edukację kobiet w krajach rozwijających się.
Źródła:
How Fairtrade impacts the West African cocoa industry, dostęp: 5.03.2021. Tekst dostępny tutaj.
The New Queens of Cocoa, dostep: 5.03.2021. Tekst dostępy tutaj.
The Invisible Women Behind our Chocolate, dostep: 5.03.2021. Tekst dostępy tutaj.
How Fair Trade helps women in garment factories, dostęp: 5.03.2021. Tekst dostępny tutaj.