Godziwa płaca za szycie naszych ubrań. W ramach globalnego sojuszu Clean Clothes Campaign prowadzona jest akcja „Fashion checker”, której celem jest przekonanie marek modowych do wypłacania godziwej płacy (living wage) dla pracowników branży tekstylnej w krajach Południa.
Jeśli nie chcesz nosić ubrań zawierających komponent czyjegoś ubówstwa, przyłącz się
Krok pierwszy: sprawdź jak znana Ci marka podchodzi do kwestii godziwych wynagrodzeń i transparentności łańcucha dostaw. W tym celu na stronie Fashion checker znajdź jej nazwę i wyświetl raport. Jest niemal pewne, że znajdzie się wśród tych, które nie zajmują się tym tematem i nie są przejrzyste w publikowaniu danych dostawców.
My zrobiliśmy to dla polskiej firmy LPP właściciela marek: Reserved, Mojito, Cropp, House, Sinsay. Ubrania są szyte w Chinach, Bangladeszu i Kambodży. Wyniki pokazują, że firma nie potrafi przedstawić dowodów na to, że ludzie szyjący dla niej ubrania otrzymują godziwe płace. Jak widać kwestie te nie istnieją w raportach firmy.
LPP Fashion Checker
Krok drugi: Marki liczą się ze zdaniem internautów – swoich klientów. Pisz tweety, meile i posty na Facebooku i Instagramie oznaczając swoje ulubione marki dopytując, dlaczego nie wypłacają godziwej płacy i dlaczego ukrywają swoich dostawców z krajów Południa? Nie zapomnijcie o hasztagach: #LivingWageNow i #GoTransparent
Godziwa płaca – co to jest?
Godziwa płaca, jako uznane przez ONZ prawo człowieka, to wynagrodzenie za pracę, które pozwala na godziwy poziom życia dla pracownika i jego rodziny. Powinna być możliwa do zdobycia w nie dłuższym niż 48-godzinnym tygodniu pracy. Musi wystarczyć na pokrycie kosztów jedzenia, wody, mieszkania, edukacji, opieki zdrowotnej, transportu, odzienia. Powinna również umożliwiać oszczędności na czarną godzinę.
Termin ten znajduje także odzwierciedlenie w 10 zasadach Sprawiedliwego Handlu – Fair Trade Principles organizacji WFTO . Zasada nr 4 wymienia „Local living wage” jako określaną lokalnie wysokość płacy wystarczającej na utrzymanie. Dokładnie opisujemy ten termin tutaj.
Mówiąc o wyżej wymienionych podstawowych potrzebach życiowych, myślimy o ich zdrowym, higienicznym spełnieniu, a nie minimalnym i byle jakim. Czyli np. podczas gdy płaca minimalna nie pozwala uzupełnić dziennego zapotrzebowania na składniki odżywcze i kalorie, a jedynie na monotonne, takie same posiłki składające się np. tylko z ryżu, to godziwa płaca powinna pozwalać na minimum trzy zdrowe i różnorodne posiłki dziennie dla pracownika i jego rodziny. Kiedy płaca minimalna pozwala jedynie na spanie w przepełnionej dzielonej sypialni bez prywatności, ogrzewania, wentylacji ani bezpieczeństwa, to godziwe wynagrodzenie daje możliwość mieszkania z najbliższymi w bezpiecznych warunkach, z oknami, wentylacją, meblami i sanitariatami.
Jak przeprowadzono badanie godziwej płacy w branży tekstylnej?
W ramach akcji „Fashon Checker” wysłano kwestionariusz do ponad 90 marek modowych, dając im szansę na zaprezentowanie swoich starań w zapewnieniu godziwych wynagrodzeń wszystkim pracownikom łańcucha dostaw. Firmy mogły również ujawnić lokalizacje swojej produkcji, jeśli nie zrobiły tego wcześniej w tzw. Transparency Pledge.
Ponieważ w wielu krajach rozwijających się pracownicy rozmawiający z badaczami mogliby być represjonowani, badania terenowe przeprowadzono jedynie w pięciu krajach, w których kontakt z pracownikami był możliwy: w Indonezji, Chinach, Chorwacji, Indiach i Ukrainie. Zbierano potwierdzenia wypłaty, przeprowadzano wywiady, aby wyjaśnić co zawierają informacje z potwierdzeń, porównano różnice w płacy, obowiązkach, czasu pracy, nadgodzin i premii między płciami. Następnie porównano wyniki tych analiz z odpowiedziami udzielonymi przez firmy odzieżowe oraz procentem dostawców opłacanych według tych danych. Kolejne dane będą dodawane do projektu wraz z jego rozwojem.
Zapewnianie godziwej płacy w branży modowej
Badania pokazują, że 93% marek modowych nie zapewnia pracownikom godziwych wynagrodzeń.
Większość pracowników branży tekstylnej z krajów Południa nie jest w stanie zaspokoić podstawowych, dziennych potrzeb. Niemal 80% pracowników tej branży to kobiety i są one na ogół gorzej opłacane niż mężczyźni na takich samych stanowiskach. Ta nierówność płci jest głęboko zakorzeniona i często jest związana z werbalną, fizyczną i seksualną przemocą wobec kobiet.
Poza tym marki modowe czerpały gigantyczne korzyści z niskich płac pracowników przez dziesięciolecia. Nie zważały na ich brak poczucia bezpieczeństwa i warunki pracy. Epidemia COVID-19 jaskrawo uwidoczniła społeczne i ekonomiczne nierówności w tej branży, które szczególnie doskwierają milionom osób zwolnionym z pracy bez jakiejkolwiek prawnej opieki. Część z nich nie otrzymała nawet ostatniej wypracowanej wypłaty przed izolacją.
Żądania Fashion Checker w związku z godziwą płacą minimalną
Przedstawiciele akcji Fashion Checker domagają się zmian w branży modowej. W 2020 roku pracownicy nie powinni walczyć o podstawowe prawa człowieka. Oto czego chcą od modowych brandów:
- Płacenia godziwych wynagrodzeń pracownikom szwalni.
Marki powinny płacić za zamówienia tak, aby dostawcy mogli zapewnić godziwą płacę pracownikom. Firmy odzieżowe muszą uwzględniać godziwą płacę w zapłacie za każde zamówienie. Celem jest aby do końca 2022 roku każdy pracownik w ich łańcuchu dostaw był uczciwie opłacony. - Korzystania z transparentnych i uczciwych stawek godziwej płacy określanej w odniesieniu do lokalnych warunków życia.
Jest dostęp do takiej wiedzy i zlecający powinni ją posiadać i uczciwie stosować. - Zrównania wynagrodzeń kobiet i mężczyzn zatrudnionych na tych samych stanowiskach w branży tekstylnej.
Do końca 2022 marki powinny postarać się, aby różnica w płacy kobiet i mężczyzn w ich łańcuchu dostaw zmalała o 30%. - Zobowiązania się do wypłacania pensji minimalnej, określanej przepisami w danym kraju w sytuacjach takich jak obecna pandemia.
Część pracowników nie odstała ostatnich wypłat sprzed pandemii, a większość z nich podczas przymusowej izolacji straciła jakiekolwiek źródło utrzymania.
#GoTransparent to kolejny element akcji Fashion Checker, czyli wezwanie do przejrzystości:
- Marki, które tego jeszcze nie zrobiły, powinny podpisać deklarację transparentności Transparency Pledge z 2017 roku. Czyli dokument, który zobowiązuje do ujawniania informacji na temat dostawców i miejsc w których zlecają produkcję.
- Jawności danych na temat pracy kobiet i migrantów umożliwiające organizacjom i związkom analizy warunków zatrudnienia.
- Jawności danych na temat najniższych płac w łańcuchu dostaw marek.
Godziwa płaca (living wage), a Sprawiedliwy Handel
Godziwe wynagrodzenia to jeden z podstawowych tematów agendy organizacji Sprawiedliwego Handlu. Chodzi nam nie tyle o zapłatę minimalnej pensji, ale o godne wynagrodzenie pozwalające utrzymac rodzinę wg określonych standardów. Światowa Organizacja Sprawiedliwego Handlu (WFTO) we współpracy z Fairtrade International i Fair Trade Advocacy Office opracowała Living Wage Calculation Tool już w 2017. Jest to narzędzie do obliczania lokalnej godziwej płacy, który można wykorzystać we wszystkich państwach i sektorach. Skomplikowany algorytm bierze pod uwagę czynniki takie jak lokalizacja, dostęp do szpitali, szkół, infrastrukturę, klimat, materiały użyte i produkt końcowy i finalnie pokazuje kwotę, która jest potrzebna do godziwego życia w danym regionie. Taka właśnie obliczona godziwa płaca powinna być podstawą negocjacji z dostawcami, producentami i kupcami. IV zasada WFTO mówi między innymi o tym, że cena za produkt z certyfikatem Fair Trade musi uwzględniać Lokalną Godna Płacę (Local living Wage).
Tekst: Joanna Brzezińska
Redakcja: Tadeusz Makulski